o taki status części Kościoła. Wskazywano na dwa podstawowe warun-ki, niezbędne do nadania Kościołowi lokalnemu statusu autokefalii, a mianowicie: a) wolę uzyskania autokefalii przez daną część Kościoła oraz b) zdolność tej części Kościoła do samodzielnego funkcjonowania Gotycka fasada katedry Freski na sklepieniu nad prezbiterium Nocna iluminacja katedry Katedra Santa Maria del Fiore, Duomo – katedra we Florencji, zwana przez Włochów Il Duomo, zbudowana w miejscu wcześniejszego kościoła katedralnego Santa Reparata z IV w. 58 kontakty. Słownik terminów architektonicznych i innych. ambit – obejście; przedłużenie naw bocznych w formie przejścia, przeprowadzonego za prezbiterium i oddzielone od niego arkadami lub murem. Rozwiązanie to stosowano w średniowiecznych kościołach pielgrzymich dla ułatwienia wiernym dostępu do relikwii świętych. W większych budowlach Kościół na cmentarzu. Wnętrze kościoła to jedna nawa oraz prostokątne prezbiterium, za którym znajduje się zakrystia. Światło do wnętrza pada przez półkoliste okna. Strop we wnętrzu jest płaski z fasetami, a ściany, mające ramowy podział, wieńczy gzyms. Wyposażenie świątyni stanowią trzy ołtarze: główny i dwa boczne. w prezbiterium. dzwon nad prezbiterium. wąskie przejście wokół prezbiterium. obejście wokół prezbiterium. pomieszczenie zamykające prezbiterium lub nawę. Wszystkie rozwiązania dla MIĘDZY PREZBITERIUM A KRUCHTĄ. Pomoc w rozwiązywaniu krzyżówek. Tobolaka dachem półszczytowym. Nawa kościoła łączy się z kruchtą, a nad nawą znajduje się dach dwukalenicowy, który pokryty został gontem, a nad nim umieszczono wieżyczkę na sygnaturkę. Do prezbiterium natomiast przylega zakrystia. Wejście do wnętrza kościoła wiodło od południa i północy portalami umieszczonymi w czwartym przęśle nawy, oraz portalem do prezbiterium w drugim przęśle. Ponadto portal wiódł z prezbiterium do zakrystii i skarbca. Wnętrze mogło w średniowieczu być podsklepione, z żebrami opuszczonymi na służki na cokołach. UZ3z. Co to jest? Poznaj symbolikę pewnych elementów znajdujących się w kościele. W każdym kościele znajdują się pewne elementy architektoniczne, które posiadają również bogatą symbolikę liturgiczno – religijną. Postaramy się przyjrzeć niektórym z nich. Warto zaznaczyć, że nasza świątynia wzorowana jest na romańskch świątyniach niemieckich, stąd wiele elementów jest bardzo uniwersalnych, obecnych w wielu znanych zabytkowych świątyniach. Oto niektóre spośród nich: Witraż Kompozycja figuralna lub ornamentalna, wykonana z kawałków barwnego szkła ujętych w ołowiane ramki, stanowiąca wypełnienie otworu okiennego. Pierwsze dzieła tego typu powstały w starożytnym Rzymie. Witraże zdobiły głównie wnętrza świątyń i rezydencji w okresie gotyku i w XIX w. Do wybitnych witrażystów zaliczano: Stanisława Wyspiańskiego, Marca Chagalla i Henri Matisse’a. Prezbiterium W kościołach rzymskokatolickich: część kościoła, w której się znajduje wielki ołtarz, przeznaczona zasadniczo dla duchowieństwa, oddzielona zwykle od reszty kościoła balustradą. Nawy Część kościoła między prezbiterium a kruchtą, przeznaczona dla wiernych. Odróżniamy nawę główną (środkową), boczne i poprzeczną. Gargulec Gargulec inaczej zwany rzygaczem​Ozdobne, wystające zakończenie rynny dachowej, zwykle w formie paszczy lub leżącej półpostaci fantastycznych zwierząt (u nas, jak widzimy, jest to smok, lub – jak woli młodzież – promieniująca kobiecym pięknem Smoczyca…). Rozeta Okrągłe okno w szczytach lub nad portalami, wypełnione bogatą dekoracją o układzie koncentrycznym, charakterystyczne dla architektury gotyckiej; różyca. Chrzcielnica Zbiornik na wodę święconą, używaną przy chrzcie, ustawiony na stałe w kościele, mający zwykle kształt czaszy umieszczonej na trzonie i podstawie, wykonany z kamienia lub metalu, często bogato zdobiony. Ambona W kościele chrześcijańskim: rodzaj małej, przyściennej, rzadziej wolno stojącej trybuny, zazwyczaj bogato zdobionej, służącej jako miejsce wygłaszania kazań i czytania Pisma Świętego; kazalnica. Stalle Ozdobne ławy z wysokimi oparciami w prezbiterium kościołów, przeznaczone dla dostojników, zwłaszcza duchownych, uczestniczących w nabożeństwie. Absyda Pomieszczenie w kościele, najczęściej półkoliste lub wieloboczne, zamykające prezbiterium lub nawę. Śledź nas na: Słowniczek Menu Absyda - półkoliste pomieszczenie zamykające prezbiterium. Gonty - deseczki o przekroju klina z wypustem wyżłobionym na grzbiecie, wykonane najczęściej z drzewa iglastego, łączone poprzez wsunięcie jednej deseczki w drugą, przeznaczone do krycia dachów. Hełm - zwieńczenie wieży kościoła o konstrukcji drewnianej, kryty gontem, częściej blachą ołowianą lub miedzianą. Izbica - najwyższa, nadwieszona kondygnacja w drewnianych wieżach. Czasem umieszczano w niej dzwony. Kalenica - grzbiet, górna krawędź połaci dachowej. Najwyższa część dachu utworzona na przecięciu połaci dachowych. Jest to tzw. kalenica główna, w odróżnieniu od linii przecięcia skośnych krawędzi połaci, które tworzą tzw. kalenice narożne. Konstrukcja zrębowa (wieńcowa) - konstrukcja ścian wznoszonych z poziomych bali drewnianych, układanych jeden na drugim i tworzących tzw. zręby, połączonych w narożnikach różnymi łączeniami ciesielskimi z ostatkami lub bez nich (np. na nakładkę, na obłap, na zamek, na zamek z czopowaniem, czy tzw. jaskółczy lub rybi ogon). Belki leżące na sobie łączy się na ogół dębowymi kołkami – tyblami, chroniąc je przed przesunięciem. Szczelinę pomiędzy belkami uszczelniano sznurem, pakułami, wysuszonym mchem. Kruchta - przedsionek poprzedzający wejście, wydzielony wewnątrz kościoła lub w formie przybudówki wyraźnie wyodrębnionej z bryły budynku. Latarnia - cylinder umieszczony na górnym pierścieniu kopuły z otworami doświetlającymi pomieszczenie przekryte kopułą. Latarnia zazwyczaj przykrywana była hełmem. Lisice - pionowe belki ściągnięte śrubami, znajdujące się po obu stronach ściany złożonej z belek lub sumików. Wzmacniają ścianę i chronią ją przed wyboczeniem. Nawa - część kościoła położona pomiędzy prezbiterium a kruchtą, przeznaczona dla wiernych. Orientowanie - zwrócenie części prezbiterialnej kościoła, mieszczącej ołtarz główny, na wschód (łac. oriens - „wschód”), w stronę grobu Chrystusa w Jerozolimie. O takich kościołach mówi się, że są orientowane. Polichromia - wielobarwne malowidła zdobiące ściany, stropy lub sklepienia budowli, a także dekoracja rzeźb i wyrobów artystycznych. Prezbiterium - przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa oraz służby liturgicznej Centralne miejsce w prezbiterium zajmuje ołtarz. Soboty - podcienia przykryte jednospadowym dachem, obiegające z zewnątrz drewniane kościoły, przede wszystkim mające chronić podmurówkę przed zawilgoceniem, dodatkowo służyły pielgrzymom, jako prowizoryczne schronienie. Nazwa "soboty" nawiązuje do dawnej praktyki wiernych, którzy przybywali na nabożeństwa niedzielne często ze znacznych odległości dzień wcześniej (czyli w sobotę) i oczekiwali do rana gromadząc się wokół kościoła. Sygnaturka - mała wieża kościelna, w której zazwyczaj umieszcza się najmniejszy z dzwonów, również nazywany sygnaturką. Położona zazwyczaj nad skrzyżowaniem transeptu z nawą główną w większych kościołach lub nad prezbiterium w mniejszych świątyniach. Tęcza - otwór w ścianie zwanej tęczową usytuowanej między nawą główną a prezbiterium, jego przesklepienie to łuk tęczowy. Tęczowa belka - pozioma, ozdobna belka umieszczona u góry tęczowego otworu, na której ustawiano krucyfiks oraz figury świętych. Transept - nawa poprzeczna, zwana krzyżową, prostopadła do osi kościoła, położona pomiędzy prezbiterium, a resztą jego budynku. Autor wpisu jad SŁOWNIK TERMINÓW ARCHITEKTONICZNYCH Zanim zaczniemy zwiedzanie Lwowa, to warto poznać terminy architektoniczne, które zostały użyte do opisów obiektów zabytkowych. Te podstawowe pojęcia warto znać i rozumieć ich znaczenie. Absyda (apsyda) – pomieszczenie zamykające prezbiterium lub nawę kościoła, zwykle półkoliste lub wieloboczne. Ambona (kazalnica) – podwyższone miejsce służące kapłanom do czytania tekstów liturgicznych lub wygłaszania kazań, zazwyczaj usytuowane przy lewej ścianie nawy głównej, niedaleko prezbiterium; współcześnie niewykorzystywana. Arkada – łuk oparty na dwóch kolumnach lub filarach, może być pojedyncza lub układać się w szeregi otaczając na przykład dziedzińce. Attyka – poziomy element architektoniczny ponad wieńczącym gzymsem budowli, zasłaniający częściowo lub całkowicie dach, o formie prostej ścianki, balustrady lub innych rzeźbiarskich detali. Babiniec – w świątyniach judaistycznych i muzułmańskich część przeznaczona tylko dla kobiet, a w cerkwi to przednia część łącząca się z nawą. Baldachim – dekoracyjny element najczęściej w kształcie wieżyczki, umieszczony nad ołtarzem, amboną, posągiem czy też nagrobkiem. Bazylika – świątynia chrześcijańska, podzielona kolumnami na trzy, pięć czy nawet siedem naw, przy czym środkowa jest wyższa od pozostałych. Słowo bazylika oznacza także godność kościoła. Belkowanie – najwyżej położony, poziomy element budowli spoczywający na kolumnach lub filarach, składający się z fryzu i gzymsu. Biedermeier – styl w sztuce (głównie w meblarstwie i dekoratorstwie) panujący w pierwszej połowie XIX wieku, głównie na terenie Niemiec i Austrii. Charakteryzował się częstym wykorzystaniem motywów kwiatowych oraz bardzo dużym stopniem realizmu. Dlatego też mówi się, że biedermeier był sztuką mieszczan dla mieszczan. Chór muzyczny – rodzaj galerii w kościele, na której umieszczone są organy oraz zespół śpiewaków i muzyków, zlokalizowany najczęściej w nawie głównej, nad wejściem, naprzeciw ołtarza głównego. Cios – kamień ciosany, blok kamienny przycięty w regularnym kształcie prostopadłościanu lub sześcianu, o obrobionej przynajmniej jednej powierzchni, osadzany w murze w jednolicie układanych warstwach. Dziedziniec – pozbawiona dachu przestrzeń, wydzielona wewnątrz budynku albo pomiędzy budynkami o charakterze zamkniętym, i otoczona bryłami zabudowy ze wszystkich stron bądź otwartym, czyli niezabudowanym przynajmniej od jednej strony. Edykuła – niewielka kapliczka o dwóch filarach, kolumnach albo pilastrach podtrzymujących belkowanie i fronton. Elewacja – jedna z zewnętrznych ścian budynku wraz ze wszystkimi jej elementami, określana kierunkami świata, na przykład wschodnia czy południowa, lub otoczenia, na przykład tylna czy boczna. Epitafium – napis umieszczony na nagrobku, ale też można rozumieć to pojęcie jako mowę pogrzebową lub wiersz poświęcony pamięci zmarłego. Fasada – główna elewacja budynku, często monumentalna, spełniająca funkcje reprezentacyjne i wyróżniająca się spośród innych elewacji budynku. Fasada jest jedna, natomiast elewacji jest kilka. Filar – pionowa podpora spełniająca podobną rolę co kolumna, o przekroju wielobocznym, pełniąca funkcję konstrukcyjną, ale też dekoracyjną, zwykle jest wolnostojący, ale może też być przyścienny, tzw. półfilar. Fresk – technika malarstwa ściennego wykonanego farbami na mokrym tynku, zazwyczaj wielkoformatowego. Fronton (szczyt) – element architektoniczny o kształcie trójkąta lub połowy owalu, usytuowany nad portykiem, ograniczający krawędzie boczne dachu dwuspadowego. Może być to również podobny element umieszczony nad drzwiami czy oknami. Nieprawidłowe jest określanie fasady budynku terminem fronton. Fryz – pas dekoracyjny biegnący poziomo, w architekturze może to być szereg łuków (fryz arkadkowy), ale też motywy roślinne czy elementy figuralne. Gzyms – pozioma, zwykle profilowana listwa, wystająca przed lico muru, pełniąca rolę ochronną elewacji, a także często funkcję ozdobną. Halowy kościół – kościół, w którym wszystkie nawy są jednakowej wysokości. Hełm – dach przykrywający wieżę, w kształcie ostrosłupa lub stożka, zwykle kryty blachą; w stylu barokowym miewa skomplikowane, wielokondygnacyjne formy, zakończony iglicami i dodatkowymi elementami, takimi jak kule czy krzyże. Historyzm – świadome naśladowanie stylów wcześniejszych epok. W XIX wieku powstawały budynki neorenesansowe, neobarokowe czy neoromańskie. Często nawiązanie do przeszłości było powierzchowne i ograniczało się do dekoracji architektonicznej i najbardziej rozpoznawalnych motywów. Ikonostas (przegroda) – w architekturze sakralnej prawosławia ściana oddzielająca prezbiterium (swiatłyszcze) od nawy (naos), zdobiona i zaopatrzona w obrazy (ikony ułożone w określonym porządku), z trojgiem drzwi, oddzielająca część kapłańską od pomieszczenia dla wiernych. Przegroda ta w symboliczny sposób oddziela strefę sacrum od profanum. Kartusz – ozdobnie obramowany element dekoracyjny w kształcie tarczy herbowej, inskrypcji, płaskorzeźby czy malowidła. Kaseton – rodzaj przestrzennej dekoracji stropu, sklepienia albo kopuły, dzielący powierzchnię na pola, o różnej wielkości i kształcie, najczęściej prostokątne, albo wielokątne. Katedra – główny kościół diecezji z siedzibą biskupa lub arcybiskupa. W diecezji znajdować się może tylko jeden kościół katedralny. Kolumna – podpora architektoniczna, która ma przekrój kolisty, co odróżnia ją od filara. Kopuła – rodzaj sklepienia w formie czaszy, o różnych kształtach i przekrojach, która przykrywa duże pomieszczenie bez dodatkowych podpór, słupów i filarów, czasami z doświetlającym wnętrze otworem albo latarnią. Kruchta (dawniej nazywana babińcem) – to część kościoła, przedsionek przed wejściem głównym, czasem także bocznym, wydzielona wewnątrz kościoła, pod chórem muzycznym lub w formie osobnej przybudówki. Latarnia – cylindryczna lub wieloboczna nadbudówka na szczycie kopuły, z otworami przepuszczającymi światło, zazwyczaj przykryta hełmem. Loggia – to wnęka w zewnętrznej płaszczyźnie budynku, otwarta na zewnątrz, oddzielona drzwiami i oknem od pomieszczeń wewnętrznych. We współczesnych budynkach zazwyczaj tylko jednokondygnacyjna, spełnia funkcję balkonu. Manieryzm – styl architektoniczny przejściowy od renesansu do baroku. Cechuje się dążeniem do podważania klasycznych zasad poprzez stosowanie zniekształceń, skomplikowanych układów, wykorzystaniem przesady i dowcipu, wyrafinowaniem, stylizacją i ekspresją. Namiotowy dach – rodzaj dachu mający tyle płaszczyzn ile boków ma nakryty nim budynek lub część budynku. Nawa – to część kościoła położona pomiędzy prezbiterium a kruchtą, przeznaczona dla wiernych. Nawy są zazwyczaj oddzielone rzędem filarów lub kolumn. Kościoły mogą posiadać jedną nawę (kościoły jednonawowe) lub więcej (kościoły wielonawowe). Można rozróżnić nawę główną położoną na osi budowli, nawy boczne (nawet do trzech z każdej strony nawy głównej) oraz nawy poprzeczne zwane transeptami. Nisza (wnęka) – wgłębienie w murze o kształcie prostokątnym lub półkolistym, w fasadzie lub w ścianie wewnątrz budynku, przeznaczone do umieszczenia na przykład rzeźby. Oficyna – to budynek pozbawiony bezpośredniego dostępu do ulicy, usytuowany w głębi podwórza. Może to być także skrzydło pałacu lub dworu, albo odrębny, służebny budynek wchodzący w skład większego kompleksu. W zabudowie miast, przede wszystkim XIX i początku XX wieku oficynami nazywano boczne skrzydła czynszowych kamienic, a także budynki umieszczone po bokach podwórza. Ornament – pojedyncza ozdoba lub motyw zdobniczy z powtarzających się elementów. Mogą to być elementy geometryczne, roślinne, zwierzęce lub postaciowe. Płaskorzeźba – rzeźba wykonana na powierzchni kamienia, metalu, wystająca nieco nad powierzchnię. Pierzeja – ciąg elewacji domów stojących w jednej linii, stanowiących ścianę placu lub ulicy. Polichromia – wielobarwne malowidło zdobiące ściany budowli. Popiersie – zwane też biustem, przedstawienie części postaci ludzkiej, często umieszczane na postumencie. Portal – ozdobne obramowanie drzwi wejściowych do budynku lub ważnego wnętrza, na przykład kościoła, pałacu, zazwyczaj bogato zdobione. Portyk kolumnowy – wejście do budynku, lub przedsionek osłonięty dachem wspartym na kolumnach, dzięki czemu stanowi otwarte wnętrze w rodzaju galerii. Miał za zadanie chronić drewniane części budowli oraz ludzi przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Prezbiterium – w świątyniach chrześcijańskich część przeznaczona dla duchowieństwa, zazwyczaj wydzielona z nawy. Rustyka – sposób dekoracyjnego obrobienia faktury powierzchni muru kamiennego lub kamiennej okładziny ściennej, naśladujący naturalną, nierówną powierzchnię kamienia. Rzeźba – przestrzenny element dekoracyjny wykonany w drewnie, kamieniu, gipsie, metalu itp. Sklepienie – przykrycie budynku lub jego części za pomocą konstrukcji, opartej na kolumnach, filarach, arkadach. Wyróżnia się wiele rodzajów sklepień i jednymi z najbardziej znanych są: sklepienie kolebkowe zwane też beczkowym (o kształcie połowy walca), sklepienie krzyżowe (powstające z przenikania się dwu sklepień kolebkowych), sklepienie żebrowe (w którym elementami przenoszącymi obciążenie są żebra), sklepienie gwiaździste (rysunek gwiazdy), sklepienie sieciowe zwane też siatkowym (o żebrach przecinających się ukośnie, równolegle lub prostolinijnie, co nadaje kształt sieci), sklepienie kryształowe (sklepienie bezżebrowe ozdobione pryzmatycznymi wgłębieniami tworzącymi dekoracyjny wzór. Sobór – katedra prawosławna lub grekokatolicka, a także każda ważniejsza i okazalsza cerkiew miejska. Szkarpa (przypora) – charakterystyczny dla architektury gotyckiej filar, stosowany dla wzmocnienia zewnętrznej ściany budynku. Transept – poprzeczna nawa przecinająca się z główną. nawa główna Część kościoła położona pomiędzy prezbiterium a kruchtą, przeznaczona dla wiernych. Oprócz świątyń jednonawowych występują dwu-, trzy-, pięcio- oraz siedmionawowe. Wyróżniamy wtedy centralnie położoną nawę główną i nawy boczne usytuowane po bokach nawy głównej. Nawy są zazwyczaj oddzielone rzędem podpór, słupów, filarów lub kolumn. nawy boczne powrót do indeksu alfabetycznego słownika

część kościoła między prezbiterium a kruchtą